Мой дзед – мой герой (Старадарожскі раён)

Вайна…Гэта гора, слёзы.Яна пастукала амаль у кожны дом, прынесла бяду, закранула лёсы многіх сямей. З кожнай сям’і сышлі на фронт бацькі і дзеці, мужы, бабулі і дзядулі, браты і сёстры… Тысячы людзей выпрабавалі жудасныя пакуты, але яны выстаялі і перамаглі. Перамаглі ў самай цяжккай з усіх войнаў, перанесяных дагэтуль чалавецтвам. І жывыя яшчэ тыя людзі, якія ў найцяжкіх баях абаранялі Радзіму. Вайна ў іх памяці усплывае самым страшным гаротным успамінам.

Як распавядае Андрэй Юревіч, намеснік начальніка Старадарожскага районнага адзела па надзвычайным сітуаціям. Вайну я бачыу толькі ў кіно і чытаў пра яе ў кнігах. Але самымі яскравымі і праудзівымі ў маёй памяці на ўсё жыццё сталі апавяданні пра вайну маяго дзядулі.Бо Вялікая Айчынная вайна пакінула глыбокі след у гісторыіі нашай сям’і.

Мой дзед па мацінай лініі, Малашук Іван Дзмітрыевіч, у вайну быў партызанам, атрымау Ордэн Айчыннай вайны, медалі “За вызваленне Варшавы”і “За ўзяцце Берліна”. Нарадзіўся ён ў 1923 годзе ў вёсцы Прусы. Вайна напаткала яго ў дзяцінстве. Усе дарослыя мужчыны пайшлі на фронт, а жанчынам і дзецям давялося клапаціцца аб калгаснай гаспадарцы. Іван даглядаў маладога коніка. Менавіта той жа жарэбчык і прадвызначыў далейшы лёс хлопца.

Калі ў вёску прыйшлі немцы, то ў Івана прыбавілася работы. Яны застаўлялі хлопца то ў лес па дровы з’ездзіць, то ў суседнюю вёску за харчаваннем. Усюды ён быў, шмат чаго бачыў. Гэта яго становішча выкарысталі партызаны: Іван стаў сувязным у партызанскім атрадзе, які ўзначальваў А.І. Шуба. Шмат разоў ноччу перавозіў на коніку партызан, часта перадаваў лістоўкі ад іх, расказваў апошія навіны Інфармбюро, нават тыднямі не бываў дома. А калі немцы пачалі збіраць маладых і здаровых людзей на прымусовыя работы ў Германію, Івану наогул давялося пайсці ў лес.

Але нядоўга ён партызаніў: трапіў у палон. Нехта з аднавяскоўцаў прывёў нямецкі атрад на месца стаянкі партызан. Многа хто ў тым баі загінуў… Спачатку Івана завезлі ў вёску Даколь Глускага раёна, дзе базіраваўся нямецкі гарнізон, затым ў бабруйскую турму, дзе пасялілі 50 чалавек у звычайную хату. Днём палонныя будавалі дарогу, ўначы спалі стоячы, абапіраючыся адзін на аднаго. Гэта працягвалася каля шасці месяцаў. Потым зноў сталі адбіраць людзей для вывазу ў Германію. Іван апыніўся ў іх ліку. Калі палонных пачалі садзіць у цягнік, хлопец, скарыстаўшыся мітуснёю, нырнуў пад вагон і пабег. На гэты раз яму не пашанцавала. Праз два кіламетры яго злавілі. Пасля гэтага Івана адправілі ў лагер “Азарычы”. У хуткім часе нашы самалёты пачалі бамбіць лагер, шмат палонных збегла. Іван не паспеў. Усіх, хто застаўся, сабралі і павялі ў лес. Аховы было няшмат, і Іван са сваімі сябрамі (у лагеры было шмат аднавяскоўцаў) змог уцячы. Доўга блукалі яны па незнаёмых мясцінах, пакуль не напаткалі мясцовых партызан. Яны накіравалі Івана ў райваенкамат, адтуль у горад Кіраў Смаленскай вобласці, у запасны полк, дзе засвоіў навыкі кулямётчыка. Затым хлопец трапіў на фронт. Спачатку Іван быў сувязістам у штабе батальёна. Але ваяваў нядоўга. Хутка яго батальён папаў пад артналёт. Хлопец быў паранены і кантужаны. “Калі пачалася бамбёжка, я ўпаў і прыціснуўся да зямлі, - успамінаў Іван Дзмітрыевіч. - Вакол узрываліся бомбы, але мяне не чапляла. А потым раптам усё сціхла. Як потым расказваў таварыш, які мяне выратаваў, пасля бамбёжкі ён, сувязны паміж штабам і палявымі камандзірамі, спяшаўся на заданні. Ідзе і бачыць, што зямля шавеліцца. Пачаў яе разграбаць і знайшоў мяне ляжачага без прытомнасці. Калі б ні Кулявец Косця з вёскі Рухава, застаўся я б там ляжаць…”

Два тыдні Іван нічога не чуў, не мог і слова сказаць. Але ўсё выжыў і пайшоў далей. 9 мая 1945 года сустрэў на Эльбе. Але да хаты вярнуўся толькі ў красавіку 1947 года.

Калі прыйшоў з вайны, уладкаваўся на працу ў саўгас, ажаніуся. За добрасумленную працу ўнагароджаны медалём “Ветэран працы”. Іван Дзмітрыевіч выгадаваў двух сыноў, быў клапатлівым дзядулей для васьмі ўнукаў, у тым ліку і для мяне.